Duygusal açlık, kişilerin aç olmamalarına rağmen duyguları ile başa çıkabilmek için verdikleri tepkidir. Aynı zamanda bazen ödül ya da rahatlama amacıyla kullanılması söz konusudur. Kişiler stres, korku, öfke halinde duygularını bastırmak ya da yatıştırmak için yemek yemeye eğilimli olur. Ayrıca olumlu duygular da duygusal açlığı tetikleyebilir. Sağlıksız bir döngü ile yaşam kalitesini etkileyen duygusal açlık, yiyeceklerden alınan haz nedeniyle fazlasıyla kalori alımına neden olur
Duygusal yeme; sinir, öfke, kaygı gibi istenmeyen ve negatif duygulara bir tepki olarak meydana gelen aşırı yeme durumudur. Kadınlar başta olmak üzere genellikle obez bireyler ile normal vücut ağırlığına sahip olduğu halde sürekli diyet yapan kişilerde gözlenmektedir. Kişisel farklılıklardan kaynaklanabildiği gibi bireylerin hayatını olumsuz yönde etkileyen dışsal faktörler ile de ilişkili bir durumdur. Başka bir deyişle duygusal yeme; duygusal yiyenlerin olumsuz duyguları ve açlık ile ilişkili olan fizyolojik durumu ayırt edemediğini tanımlayan psikosomatik bir teoridir.
Duygusal yemenin bir önceki basamağı ‘duygusal açlık’tır. Zihinde başlayan yeme arzusu önce bahaneler ve nedenler bulma ile kendini göstermektedir. Şöyle ki; öğlen çok yiyip akşam yemeyeceğim, arkadaşlarım ile birlikte olduğum için yemem gerekiyor, güzel bir yemek yapıp sosyal medyadan paylaşmalıyım gibi düşünceler duygusal yemeye zemin hazırlayan zihinsel düşünceleri meydana getirmektedir.
Duygusal yemede birey, açlık ve tokluk halini birbirinden ayırmada zorluk çekmektedir. Özellikle stres, kaygı ve öfke gibi olumsuz duygular içinde iken bu duygular ile baş etmek yada bu duygulardan kaçınmak için duygusal yeme ortaya çıkmaktadır. Kişiler kendilerini daha iyi hissetmek ve olumsuz duyguları olumlu duygular ile ikame ettirmek için yiyecek arayışına girerler. Bir süre sonra bu yiyecekler öğün sınırlaması olmadan, sürekli kişinin elinin altında ve duraksız olarak yediği bir hale bürünmektedir. Yemek ile kurulan bu dengesiz ilişkinin temeli, kişinin kendi duygularının farkında olmamasından kaynaklanmaktadır
Sağlıklı yeme ile duyusal yeme arasındaki farklar:
Duygusal açlık yaşayan biri genellikle fiziksel açlığın ötesinde, aniden gelişen ve belirli yiyecekler üzerine yoğunlaşan bir istek duyar. Fiziksel açlık ise yavaş yavaş kendini gösterir ve çoğunlukla akla gelen ilk yiyecekle de giderilebilir. Duygusal açlık isteğinin en belirgin özellikleri şunlardır:
- Duygusal açlık, fiziksel açlığa göre çok daha hızlı ve aniden başlar. Öyle ki kişi, birkaç dakika öncesine kadar aklında hiç yemek yokken bir anda canının çikolata ya da cips çektiğini fark edebilir.
- Duygusal açlığı tetikleyen duygular, genellikle yüksek kalorili, şekerli veya tuzlu yiyeceklere yöneltir. Bu yiyecekler kısa süreli bir rahatlama hissi sağlayabilir.
- Mide doygunluk sinyalini verse bile kişi yemeye devam edebilir. Çünkü amaç karnı doyurmaktan ziyade duygusal boşluğu gidermektir.
- Duygusal açlık sonucunda yemek yiyen biri, sonrasında kendini suçlu, pişman veya öfkeli hissedebilir. Bu duygular, bazen kısır döngüyü besleyerek tekrar yeme isteğine yol açar.
- Yemek yeme eylemi sırasında veya hemen sonrasında bir rahatlama, mutluluk veya tatmin duygusu yaşanabilir. Ancak bu his, genellikle kısa sürelidir.
Bu belirtilerin sıklıkla gözlemlenmesi, kişinin yemek yeme motivasyonunun çoğunlukla duygusal kaynaklı olduğunu işaret eder. Dolayısıyla, bu farkındalığa erişmek ve belirtileri analiz etmek, sorunun özüne inmeye yardımcı olur.
Duygusal Açlık Nasıl Giderilir?
Duygusal açlığı gidermek, bireyin yemeğe odaklanmasına sebep olan duygu ve durumlarla baş edecek farklı yolları bulmayı ifade eder. Stresli anlarda yemek yeme yerine sağlıklı yaşam şekline yönelin. Örneğin; yürüyüşe çıkın, kitap okuyun, film izleyin, egzersiz yapın ya da arkadaşlarınızla sohbet edin. Aşırı yemeye iten davranışların etkisinin geçici olduğunu unutmayın. Gerçekten aç mısınız? Bu sorunun cevabını verirken kendinize karşı dürüst olun. Sonrasında bu döngüyü kırmayı ve rutini değiştirmeyi deneyebilirsiniz.
Duygusal açlıkla başa çıkmanın en etkili yolu, duygularınızı fark etmek ve yönetmeyi öğrenmektir. Bunun için şu adımları uygulayabilirsiniz:
1.Açlığınızı Değerlendirin
Eğer açlığınız aniden ortaya çıktıysa ve belirli yiyeceklere yöneliyorsanız, büyük ihtimalle duygusal açlık hissediyorsunuzdur.
2.Duygularınızı Tanıyın
Hangi duygunun sizi yemeye yönelttiğini anlamak önemlidir. Stresli, üzgün, yalnız veya sıkılmış hissettiğinizde yemek yeme isteğiniz artıyorsa, asıl ihtiyacınız olan şeyin yiyecek değil, duygusal bir destek olduğunu fark edebilirsiniz.
Diyetle duygusal açlık tedavi edilebilir mi?
Doğru bir beslenme düzeni ile duygusal açlığı tedavi etmek mümkün olabilir. Duygularınızla sağlıklı yoldan başa çıkmak ve onların yemek yemekle düzene girmeyeceğini fark etmek olumsuz duygularla başa çıkma becerinizi arttırarak duygusal açlığın verdiği etkileri en aza indirebilir. Tam da bu noktada diyet ve egzersizler duygusal açlığı bastırmakta etkili olabilir. Egzersizler vücudun endorfin salgılamasına yardımcı olur. Bu sayede duygusal açlığın altında yatan kötü duygular ortadan kaldırılabilir.
Peki, siz hangi tür açlık yaşadığınızı biliyor musunuz?
