Bursa Teknik Üniversitesi'nden İzmir deprem raporu

Bursa Teknik Üniversitesi Rektörlüğü tarafından, Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi (DEPAR) Müdürü ve İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Beyhan Bayhan başkanlığında görevlendirilen BTÜ ekibi, İzmir depremi sonrasında yıkılan ve hasar gören binalarda yaptığı incelemelerini tamamlayarak “Yapı Ön Değerlendirme Raporu” hazırladı.    Ege Denizi, Seferihisar (İzmir) açıklıklarında 30 Ekim 2020 Cuma günü yerel saat ile 14.51’de meydana gelen deprem, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) verileri ile 6,6 moment büyüklüğünde ölçümlendirildi. Bursa Teknik Üniversitesi DEPAR Müdürü Prof. Dr. Beyhan Bayhan’ın İzmir’in Bayraklı İlçesi; Mansuroğlu, Manavkuyu ve Adalet Mahallelerinde ve Seferihisar ilçesinde gerçekleştirdiği teknik incelemelerini ve gözlemsel değerlendirmelerini içeren rapor, BTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Eyübhan Avcı ve Arş. Gör. Deniz Birlik Kayı’nın katkılarıyla hazırlandı.   1975 Deprem Yönetmeliğine Uyulmamış   Depremden hemen sonra İzmir’e giderek arama kurtarma süreci boyunca yıkılmış ve ağır hasar görmüş binalarda ve çevresinde incelemelerini tamamlayan Prof. Dr. Beyhan Bayhan ekibi adına depremde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı ve yaralılara acil şifa temennilerini iletti. Prof. Dr. Bayhan, depremde toptan göçen ve ağır hasar gören binaların ruhsat tarihlerinin 2000 yılı öncesine ait olduğunu ve bina tasarım ve/veya uygulamalarının 1975 Deprem Yönetmeliğine göre gerçekleştirilmiş olması gerektiğini belirterek; “Ancak yaptığımız gözlemlerde, 1975 Deprem Yönetmeliğinin bina sünekliğini arttırıcı önemli kurallarına uyulmadığını tespit ettik. Diğer taraftan; aynı sitede yer alan bazı bloklarda toptan göçme veya ağır hasar gözlenirken, bazı blokların stabilitesini koruduğunu gördük. Benzer şekilde bitişik nizam olan yapıların da bir kısmının stabilitesini korumasına rağmen bir kısmının toptan göçtüğünü tespit ettik.” şeklinde konuştu.    BTÜ Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Beyhan Bayhan tamamı göçen veya ağır hasar gören binalardaki genel zafiyetleri; yapısal düzensizlikler, donatı korozyonu, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde enine donatı bulunmaması, güçlü kolon-zayıf kiriş ilkesine uyulmaması ve sünek tasarım ilkelerine uyulmaması olarak sıraladı. Prof. Dr. Beyhan Bayhan; “Binaların yıkılması ve ağır hasar almasının temel ihtimallerini; binaların statik projelerinin ve/veya sahadaki uygulamalarının 1975 Deprem Yönetmeliğine uygun olmaması, bitişik nizam yapılarda çekiçleme etkisi, binaların taşıyıcı sisteminde sonradan tadilatlar gerçekleştirilmiş olması, binalarda bodrum katının bulunmayışı ve radye temel siteminin kullanılmayışının olumsuz etkilerine bağlayabiliriz.” dedi   Prof. Dr. Beyhan Bayhan ülkemizin deprem kuşağında yer aldığı gerçeğini bir kez daha acı ile tecrübe ettiğimizi vurgulayarak şu önerilerde bulundu: “İlk olarak 2000 yılı öncesinde imalatı gerçekleştirilmiş betonarme binaların hızlı bir şekilde deprem performans ve risk analizlerini gerçekleştirmemiz gerekiyor. Güçlendirmenin ekonomik olacağı yapılar güçlendirilmeli, güçlendirilemeyecek durumda olan yapılar yıkılıp yeniden inşa edilmelidir. Uygun bir güçlendirme projesinin uygulamadaki zafiyetler sebebiyle istenen neticeyi veremediği daha önce de tecrübe edilmiştir. Bu sebeple, her türlü üst yapı / geoteknik tasarım ve güçlendirme-iyileştirme uygulamaları yetkin mühendislerce yapılmalı ve çok iyi denetlenmelidir. Özellikle güçlendirme projeleri ve uygulamaları güvenilir bir şekilde gerçekleştirilemeyecek ve denetlenemeyecek ise binanın yıkılıp yeniden yapılması tercih edilmelidir. Yapı denetim sisteminin etkinliği, raporumuza konu binaların ruhsat tarihinden dolayı söz konusu değildir. Ancak yapı denetim sistemindeki mesuliyet sahibi kişilerin görev ve sorumlulukları ve sorumluluk süreleri yasa kapsamında arttırılarak denetim mekanizması daha da etkin hale getirilebilir. İmar planları yapılırken Türkiye Sismik Tehlike Haritası göz önünde bulundurulabilir.”